Welkom bij ons nieuwste blogartikel, gewijd aan een onderwerp dat van enorm belang is voor de gezondheid van koeien: pensverzuring. Als een fundamenteel onderdeel van het spijsverteringssysteem van koeien, verdient de pensflora – en de balans ervan – onze volledige aandacht. Pensverzuring kan een grote impact hebben op het welzijn en de productie van de koe. Daarom is het erg van belang om veel over deze aandoening te weten.

Maar laten we eerst eens kijken naar wat de pens eigenlijk is en waarom het zo cruciaal is voor de gezondheid van koeien. De pens, een voorzak van de maag bij koeien, speelt een essentiële rol in het verteringsproces van vezelrijk voedsel zoals gras en hooi. Hier werken een divers scala aan micro-organismen samen om voedingsstoffen af te breken en om te zetten in verteerbare energie voor de koe. Dit ecosysteem vereist een zorgvuldige balans om optimaal te functioneren.

Helaas kan deze balans gemakkelijk verstoord worden, met pensverzuring als een van de meest voorkomende problemen. Pensverzuring treedt op wanneer de pH-waarde van de pens daalt tot een niveau waarbij de normale fermentatieprocessen worden verstoord. De gevolgen kunnen variëren van verminderde voederconversie en gewichtsverlies tot ernstige gezondheidscomplicaties en zelfs sterfte.

In dit artikel zullen we onderzoeken hoe je pensverzuring herkent, wat de oorzaken van pensverzuring zijn, wat de gevolgen van pensverzuring zijn, hoe het behandeld kan worden en vooral belangrijk hoe het voorkomen kan worden.

Herkenning van Pensverzuring

Eerst gaan we het hebben over hoe koeien met pensverzuring herkend worden. Door koeien met pensverzuring te herkennen kan er tijdig begonnen worden met behandelen en zo de schade te beperken. Koeien met pensverzuring zijn vaak wat slomer en trager dan gezonde koeien en ook is de vreetlust lager. Verder is de mest van deze koeien erg dun en soms heeft deze ook een zure geur. Koeien met pensverzuring kun je ook herkennen doordat ze met hun kop in hun zij liggen of dat ze erg weinig herkauwen. Verder is het vetgehalte lager dan normaal en ook de melkproductie daalt snel.

Pensverzuring oorzaken

Bij pensverzuring is de PH in de pens lager dan 5,8. Bij deze PH kunnen de micro-organismen in de pens niet meer goed functioneren. Hierdoor kan het voer wat er dan in de pens komt niet goed gefermenteerd worden. De penspapillen werken ook niet meer optimaal dan en dan kunnen dus de voedingsstoffen minder vanuit de pens opgenomen worden.

De oorzaak die het vaakst voorkomt als veroorzaker van pensverzuring is de overmatige consumptie van snel afbreekbare koolhydraten. Als de koolhydraten snel afgebroken worden tot vetzuren komen er in korte tijd heel veel vetzuren vrij in de pens. Hierdoor daalt de pens PH in korte tijd snel en veel.

Verder kan het zijn dat er te weinig structuur in het rantsoen zit. Bij het herkauwen komt er speeksel in de pens en dit bevat bicarbonaat. Als er te weinig structuur in het rantsoen zit, herkauwt de koe ook minder. Hierdoor komt er te weinig bicarbonaat in de pens en blijft de PH te laag.

Ook kunnen voedselveranderingen en overmatig voeren oorzaken zijn van pensverzuring. Als de koe kan selecteren in het rantsoen kan pensverzuring ook ontstaan of als er veel krachtvoer in het rantsoen zit. Verder kan pensverzuring door stress ontstaan. Door bijvoorbeeld verplaatsing van het dier, verandering in klimaat, hitte of ziekte kan stress voorkomen. Door deze stress kan de spijsvertering vertragen en kunnen de micro-organismen uit balans zijn waardoor de kans op pensverzuring toe neemt.

Gevolgen

Als pensverzuring dan toch opduikt bij koeien kan dit vele gevolgen hebben. De eerste gevolgen van pensverzuring is de verminderde voeropname. Door de verzuring van de pens worden er minder voedingsstoffen door de penswand opgenomen. Hierdoor gaat de vreetlust van de koeien ook omlaag. Doordat er minder voedingsstoffen worden opgenomen daalt de melkproductie en ook vooral het vetpercentage in de melk. Uit onderzoek blijkt dat een koe met pensverzuring gemiddeld 2,7 kilogram melk minder geeft met 0,3% minder vet en 0,12% minder eiwit.

Pensverzuring kan ook klauwproblemen veroorzaken. Dit komt doordat er bij pensverzuring toxines is het bloed komen. Deze toxines tasten de bloedvaten in de klauwen aan en hierdoor kunnen de voedingstoffen in de klauw niet goed opgenomen worden. Om de zoolhoorn van goede kwaliteit te krijgen is er vitamine H in de pens nodig. Door pensverzuring is er een lagere productie van vitamine H waardoor de kwaliteit van de zoolhoorn omlaag gaat.

Als de penspapillen ook eenmaal zijn aangetast door verzuring zijn deze in de toekomst gevoeliger voor verzuring en zullen de penspapillen eerder een verminderde opname vertonen.  Verder verlaagt de algehele weerstand van de koe en is de koe sneller vatbaar voor andere ziektes. Bij jongvee belemmert pensverzuring de groei van het dier door de lagere opname van voedingsstoffen.

Behandeling

Om pensverzuring te behandelen is het belangrijk om er voor te zorgen dat de pensflora weer optimaal aan het werk gaat. Dit is te realiseren door deze bacteriën toe te voegen aan de pens of door stoffen toe te voegen die de ontwikkeling weer stimuleert. Ook kan de pens door middel van buffering weer op de juiste PH terug komen. Echter als een koe aan pensverzuring lijdt heeft die al veel gezondheid en geld gekost, dus voorkomen is beter dan genezen!

Voorkomen

Het voorkomen van pensverzuring is daarom extra belangrijk om de gezondheid van de koe op peil te houden. Dit is te halen door in het rantsoen een buffer toe te voegen. Met het preventief gebruiken van Acidbuf wordt pensverzuring voorkomen. De koolzure kalksoort uit de skeletten van zeealgen hebben een langdurige en efficiënte reactie met overtollige zuren in de pens. Ook het calcium en de magnesium in de skeletten hebben een positieve werking op de verdere gezondheid van de koe. In vergelijking met het veelgebruikte natriumbicarbonaat heeft Acidbuf een veel hogere buffercapaciteit per gram product. Dit is ook goed te zien in de onderstaande chemische reacties, waarbij HCL het zuur is,

Acidbuf:

CaCO₃     +     2HCl     =>     CaCl₂     +     CO₂     +     H₂O

Natriumbicarbonaat:

NaHCO₃    +     HCl     =>    NaCl     +    CO₂     +    H₂O

Acidbuf neutraliseert dus bijna 2x zo veel zuur als natriumbicarbonaat. Daarbij komt de functie van het aandeel magnesium en calcium ook nog bij.

Met de Acidbuf toegepast in het rantsoen wordt pensverzuring preventief voorkomen. Zo blijft de pens een goede omgeving voor de micro-organismen en worden alle gevolgen ervan voorkomen.

Conclusie

Pensverzuring is dus een complexe aandoening die serieuze gevolgen kan hebben voor de gezondheid en prestaties van koeien. Het is van belang voor veehouders om de risicofactoren van pensverzuring en het gebruik van preventieve maatregelen te weten. Het nemen van preventieve maatregelen is niet alleen een investering in de gezondheid van het vee, maar ook in de productiviteit en winstgevendheid van de boerderij. Met de juiste kennis en zorg kunnen veehouders pensverzuring effectief aanpakken en een gezonde, bloeiende veestapel behouden.